Nzeri 16: Umunsi mpuzamahanga wo Kwizihiza no Kurinda akayunguruzo k’izuba
Buri mwaka ku itariki ya 16 Nzeri, isi yose yizihiza umunsi mpuzamahanga wo Kubungabunga urwego rwa Ozone (akayunguruzo k’izuba), umunsi washyizweho n’umuryango w’abibumbye mu 1994 kugira ngo wibutse gusinya amasezerano ya Montreal ku bikoresho Byangiza urwego rwa Ozone mu 1987.
Aya masezerano y’ingenzi yabaye ikimenyetso cy’ubufatanye mpuzamahanga no kurengera ibidukikije, agamije kugabanya no kurandura burundu ikoreshwa ry’imiti yangiza agakingirizo k’izuba..
Urwego rwa ozone ubwarwo ni urwego ruto rw’udukoko twa ozone ruherereye mu gice cya stratosphere y’Isi, rukaba rufite uruhare rukomeye mu kurinda inyamaswa, abantu, n’ibimera ku mwaruka mubi w’izuba.

Iyo uru rwego rudahari, abantu, inyamaswa n’ibimera bahura n’imirasire y’izuba yica, bigatera ibyago byo kurwara kanseri y’uruhu, indwara z’amaso ya cataract, intege nke z’umubiri, ndetse n’ingaruka ku bidukikije byo ku butaka no mu mazi.
Amasezerano ya Montreal azwi cyane nk’amasezerano y’ibidukikije yageze ku ntego, kuko agena ikoreshwa ry’ibintu byangiza ozone nka chlorofluorocarbons (CFCs), halons, n’ibindi byangiza ozone, bigatuma haboneka intambwe igaragara mu kurengera uru rwego rw’ingenzi.
Ubushakashatsi bwa World Meteorological Organization (WMO) na United Nations Environment Programme (UNEP) bwerekana ko urwego rwa ozone, cyane cyane hejuru ya Antarctic, rutangiye kongera kwiyubura gahoro gahoro.
Abahanga bavuga ko, niba ibikorwa byo kurengera urwego rwa ozone bikomeje, uru rwego rushobora kugaruka ku rwego rwariho mbere ya 1980 mu gihembwe cya kabiri cya 21. Uretse kurinda inyamaswa n’abantu ku ngaruka z’imirasire mibi y’izuba, aya masezerano yanagize uruhare mu kugabanya ihindagurika ry’ibihe, kuko imiti yangiza ozone ari n’iyongera ubushyuhe bw’isi.
Umunsi Mpuzamahanga wo Kubungabunga Urwego rwa Ozone si ukuzihiza gusa intambwe zimaze kugerwaho, ahubwo ni n’ukwibutsa inshingano zidashira abantu bose bafite mu kurengera ibidukikije.

Buri mwaka, Umuryango w’Abibumbye utangaza insanganyamatsiko yibanda ku buryo kurengera ozone bifitanye isano n’ibibazo bikomeye by’ibidukikije, birimo gukoresha neza umutungo, kwitabira ikoranabuhanga rishya ritangiza ibidukikije, no kurwanya ihindagurika ry’ibihe.
Izi gahunda zigamije kwigisha abaturage akamaro ko kugabanya imirasire yangiza, gukoresha uburyo burambye, no gushyigikira ibikorwa bifitiye akamaro ibidukikije mu buzima bwa buri munsi.
Abantu ku giti cyabo n’imiryango bagira uruhare rukomeye muri uru rugendo. Guhitamo ibicuruzwa bitangiza ozone, gushyigikira politiki zishimangira kurengera ibidukikije, no gukoresha ikoranabuhanga rifite akamaro mu byuma bikonjesha, amazu y’icyumba gikonjesha n’ubuhinzi, byose bigira uruhare mu gukomeza kugarura urwego rwa ozone.
Kwizihiza itariki ya 16 Nzeri biduha kwibutsa ko ubufatanye bw’isi yose hamwe n’ubumenyi bw’abahanga bishobora guhindura ibyangijwe n’abantu. Kurengera urwego rwa ozone ni inshingano rusange, kandi ni ingenzi mu kurinda ubuzima bw’Isi.
Gukira kw’uru rwego gahoro gahoro ni ikimenyetso cyerekana ibyo abantu bashobora kugeraho iyo bahuriye ku ntego imwe yo kurengera ibidukikije, basiga umurage w’Isi nziza kandi itekanye ku miryango iza.
